West-Friesland

We spraken deze avond over de situatie in het Midden Oosten en met name over de Islamitische Staat (IS). Te gast waren Harry van Bommel, tweede kamerlid en woordvoerder buitenland van de SP, en Younis Lutfula, tot voor kort Provinciaal Statenlid in Utrecht, afkomstig uit Kirkuk Irak en sinds 1 januari lid van de commissie Midden Oosten van de SP.

Harry en Younis namen ons mee aan de hand van drie thema’s:

1. Wat is er aan de hand?
2. Wat moet Nederland in dit conflict?
3. Wat moet je met mensen die uitreizen?

Wat is er aan de hand?

Irak wordt bewoond door de Soennieten en de Sjiieten. In de tijd dat Saddam Hussein aan de macht was, bekleedde de Soennitische minderheid de meest belangrijke posities.

Sinds de Amerikaanse bezetting in 2003 zijn de Soennieten door de Amerikanen uitgesloten van publieke functies. Van de ene op de andere dag deden ze niet meer mee. Of je nu onderwijzer, militair of politieagent was, de overheidsfuncties waren niet meer voor de Soennieten weggelegd. Hier werd zelfs een artikel over opgenomen in de grondwet.

De Sjiieten namen met steun van Amerika de macht over. De Soennieten voelden zich enorm in de steek gelaten omdat ze van de ene op de andere dag hun positie kwijt waren. Dit leidde in de loop der jaren tot militant en radicaal gedrag.

De oppositie ging van vreedzaam naar hoe langer hoe gewelddadiger en liep uiteindelijk helemaal uit de hand. De Sjiieten kregen uiteindelijk de macht en werden van de onderdrukten de onderdrukkers. In dit gebied is een beweging als IS ontstaan. Zij hebben zich opgeworpen als de groep die het voor de Soennieten opnemen en hierdoor hebben veel Soennieten zich bij hen aangesloten. Hierbij hebben de strijdende partijen die tegen Assad in Syrië vochten zich aangesloten. En zo is de opmars van IS razendsnel verlopen.

De reden waarom het Westen zich bemoeit met deze regio heeft alles te maken met de oliebronnen, die daar in grote getale aanwezig zijn. Lutfula is geboren in Kirkuk. In en rond zijn geboortedorp bevindt zich veel olie. Het gebied is, vanwege deze oliebronnen, altijd buiten schot gebleven. 1500 jaar heeft men daar in vrede geleefd totdat de olie werd ‘ontdekt’.

Zo is dit conflict door IS gekaapt met religie als dekmantel. IS heeft een kalifaat (een staat die geregeerd wordt door een kalief, d.w.z. een opvolger van de islamitische profeet Mohammed) gesticht (de Islamitische Staat) en is van bevrijdingsbeweging omgevormd tot religieuze beweging. Zo heeft IS een magneetwerking op islamitische jongeren over de hele wereld.

Wat moet Nederland in dit conflict?

De westerse inmenging in het conflict betekent dat het conflict verergert, verdiept en verlengt. De regering in Bagdad moet bestaan uit alle Sjiieten, Koerden en Soennieten. Gelijkwaardig en niet met de Sjiieten als de meeste machtige partij en Koerden en Soennieten in ondergeschikte posities. Wanneer het westen als luchtmacht van de regering in Bagdad fungeert is er voor Bagdad weinig noodzaak om voor veiligheid in het hele land te zorgen. Zo wordt het conflict dus verlengd.

Wanneer genocide dreigt moet volgens van Bommel hard worden ingegrepen, zoals de wereldwijde afspraak geldt die is afgesproken in het Genocideverdrag uit 1948.  Vele mensen zijn op de vlucht. De gewone Irakezen die weinig op hebben met de regering in Bagdad en niets met IS hebben zijn massaal op de vlucht. Zij moeten kunnen rekenen op humanitaire hulp ook van het westen.

Maar 65% van de oliereserve komt uit dit gebied. Stabiliteit is voor het westen nodig vanwege deze olie. Daarom bemoeien zowel Europa als de Verenigde Staten zich volop met dit gebied. Je zal er maar wonen. Nogmaals: de oliebronnen worden en werden bij de invallen altijd als eerste veilig gesteld.

Wat moet je met mensen die uitreizen?

Doordat IS zich heeft omgevormd tot een religieuze beweging heeft dit een aantrekkingskracht op vele islamitische jongeren uit de hele wereld.

Hoe voorkom je het radicaliseren van jongeren was een vraag uit het publiek? Dat is de meest relevante vraag volgens Lutfula en van Bommel, maar men heeft daar geen goed antwoord op.

Het helpt in ieder geval niet als een groep jongeren niet meetelt. Zij voelen zich dan buitengesloten en niet gerespecteerd. Dat geldt zowel voor laag- als hoogopgeleide jongeren. Zij voelen zich verwant met elkaar en met wat daar gebeurt. Al dat onrecht wat zij via internet te zien krijgen en wat in hun ogen wordt veroorzaakt door het westen.

De kracht en macht van de social media is enorm en de politiek loopt daar ver op achter. Daarbij geldt ook dat ze vechten tegen de westerse overheersing en de westerse interventie.

Deze geradicaliseerde jongeren voelen zich idealisten. "Ze houden meer van de dood dan wij van het leven", merkt van Bommel op. En de martelarendood is een heldendood. Deze jongeren hebben in het westen geen aanzien en door daar actief mee te vechten speel je een rol van betekenis.

Wat zij alleen niet of onvoldoende beseffen is dat de reis naar IS een ‘one way ticket’ is. Ze worden ingezet als schietschijf, beginnen onderaan en kunnen niet meer weg. Óf je bekeert je, óf je bekeert je niet en dan betaal je belasting of je wordt onthoofd. De jongeren die wel terugkomen zijn zwaar teleurgesteld of komen terug met de opdracht om hier chaos te creëren en jongeren te radicaliseren.

De uitspraken ‘Rot maar op’ of ‘Sterf daar maar’ doen geen goed aan de zaak. Hiermee zou je het tegenovergestelde effect kunnen bereiken.

Maar hoe komt het toch dat men zich hier niet thuis voelt?
Lutfula: "De gastarbeiders zijn hier naar toe gehaald voor de westerse economische belangen zonder na te denken hoe we om gaan met de cultuurverschillen. De gastarbeiders zouden hier namelijk toch niet blijven. Hoe anders is dit gelopen. De cultuurverschillen zijn er en blijven er. De Nederlandse cultuur is niet meer alleen de Nederlandse cultuur maar een multiculturele cultuur en we zijn er allen verantwoordelijk voor dat de burgers van Nederland ongeacht ras, geloof of cultuur gelijkwaardig kunnen opgroeien en meedoen in onze maatschappij".

Het was een zeer interessante avond waarop we veel geleerd hebben over het conflict in het Midden Oosten, met dank aan Harry van Bommel en Younis Lutfula.