West-Friesland

Op 30 september hielden we ons eerste politieke café na de zomervakantie. Deze avond ging over de economie. De SP is een campagne gestart 'Er is genoeg voor iedereen'. Maar is er ook genoeg voor iedereen? De gasten van deze avond waren David Hollanders, econoom en leerling van professor Arnold Heertje, die voor de pauze onze andere gast was. Na de pauze schoof Ron Meyer aan, fractievoorzitter SP Heerlen en kandidaat opvolger van Jan Marijnissen als partijvoorzitter van de SP.

Foto: SP - Margreet Keesman

Margreet Keesman opende de avond met het uitdelen van een aantal kraskaarten waarop drie vragen stonden:

Vraag 1: Is ongelijkheid in Nederland de afgelopen 5 jaar

(a) kleiner geworden,
(b) gelijk gebleven of
(c) groter geworden?

Vraag 2:  Voor welk bedrag ontwijken grote bedrijven jaarlijks de belastingen in Europa?

(a) Voor 10 miljoen
(b) voor 10 miljard of
(c) voor 1.000 miljard.

Vraag 3: Hoeveel rijkste Nederlanders bezitten net zoveel als de armste 8 miljoen Nederlanders samen?

(a) de 3 rijksten
(b) de 300 rijksten
(c) de 3000 rijksten.

(Weet u de antwoorden? U vindt ze aan het einde van dit verslag).

Als eerste nam David Hollanders het woord. Hij ging vooral in op het thema ongelijkheid. Ongelijkheid die meer is dan alleen meer of minder geld.

Hij gaf onder andere aan dat nu 66% van het totale vermogen in Nederland in bezit is van de 10 rijkste mensen. In de tijd van den Uyl was dat nog 44%. Ook gaf hij aan dat wij gemiddeld 35% belasting betalen en de grote bedrijven emiddeld 7%, dus de bakker op de hoek betaalt 25% belasting en Shell maar 1 à 2 %.

Wanneer je veel geld hebt leef je gemiddeld negen jaar langer dan wanneer je minder geld hebt. Wanneer je de regels niet goed begrijpt als je een bijstandsuitkering krijgt, word je beschuldigd van fraude. Maar wanneer je betrokken bent bij de Libor fraude bij de Rabobank mag je schikken bij de rechtbank en is niemand verantwoordelijk.

Hiermee wil David aangeven dat ongelijkheid niet alleen met geld te maken heeft maar vaak ook met de posities die arm en rijk met zich meebrengen. Wanneer je rijk bent heb je bepaalde privileges die je niet hebt als je arm bent. Ongelijkheid zit overal.
Het is dus gerechtvaardigd om kritiek te hebben op het systeem.  Daar gaat  het volgens David om. Je kan rechten kopen als je rijk bent. Daar moet het sociaal perspectief zich op richten. Dat dit het gevolg is van het kapitalistisch systeem. Kapitaal brengt macht mee. De staat werkt voornamelijk voor het kapitaal. De arbeid heeft geen macht en de staat werkt niet meer voor de arbeid. De staat zou zich meer bezig moeten houden met de werknemer, met wat de werknemer nodig heeft, in plaats van met alleen maar de werkgever. Deze morele kritiek moet geleverd kunnen worden, maar ook moet er kritiek geleverd worden op het systeem dat het mogelijk maakt.

Ongelijkheid en grote verschillen in inkomen belemmeren economische groei. Dit toont ook een rapport aan naar aanleiding van een groot onderzoek door het IMF.

Hierna nam professor Heertje het woord over. Professor Heertje is econoom en al heel lang lid van de PvdA.

Hij begon zijn verhaal met de stelling dat veel misgaat uit domheid en onkundigheid. Hij gaf hierbij het voorbeeld van de aankoop van de twee Rembrandtschilderijen voor 160 miljoen. Deze schilderijen zijn niet reproduceerbaar en onvervangbaar. Minister Bussemaker heeft geen expertise op het gebied van de schilderkunst en dat hoeft zij ook niet te hebben. Maar door zelfoverschatting is deze deal niet goed gelopen.

Dit lijkt een structureel probleem te zijn. Bij staatssecretaris Mansveld op het gebied van de NS en ProRail. Bij de vele mislukte ICT projecten bij de overheid.

De hele dehumanisering (ontmenselijking) van onze maatschappij is een groot probleem aan het worden. Enorme bureaucratisering en een overvloed aan doorgeschoten regelgeving gaat ten koste van de mensen waarvoor het systeem eigenlijk bedoeld is. Er wordt uitsluitend nog afgerekend op financiën en de mensen waar het om gaat verdwijnen meer en meer uit beeld. Dit staat volgens Heertje los van de ideologische politiek.

Cruciale behoeften zijn niet in geld uit te drukken, denk hierbij aan de kwaliteit van lucht, milieu-effecten, klimaatbedreiging. De welvaart is meer dan een som geld.

Over het thema 'Er is genoeg voor iedereen' merkte Heertje op dat behoeften nooit volledig kunnen worden vervuld. Theoretisch is er niet genoeg voor iedereen maar gaat het om de verdeling van de beperkte middelen.
Heertje stelt dat veel problemen kunnen worden opgelost als mensen zich beter gedragen, integer zijn, zorg voor anderen willen dragen. De politiek gaat echter uit van een mensbeeld waarbij dit nooit gaat lukken.
Hierdoor ontstaat een destructieve architectuur van perverse prikkels in onderwijs maar ook in de zorg. Onze vrijheid wordt in hoge mate door deze architectuur beperkt. Overmatige regelgeving waarbij het belang van bijvoorbeeld de patiënt ondergeschikt wordt gemaakt en waardoor de arbeidsvreugde van de werknemer daalt. Humanisering moet in de plaats komen van dehumanisering. De mens moet weer in beeld zijn en een nieuwe verstandige architectuur moet ontwikkeld worden.

Na de pauze volgde een interessante discussie met de bezoekers.

Het was een zeer interessante avond met boeiende sprekers.

Margreet Keesman

De antwoorden op de vragen:

Foto: SP - Margreet Keesman

1. C: De ongelijkheid in Nederland is de afgelopen 5 jaar groter geworden.

2. C: Grote bedrijven in Europa ontwijken jaarlijks voor 1.000 miljard euro aan belastingen.

3. C: De 3 rijkste Nederlanders bezitten net zo veel als de 8 miljoen armste Nederlanders samen.