West-Friesland

Ook ik vulde deze enquete in. Zover ik kan zien was mijn mening behoorlijk "gemiddeld" :-D

Geachte heer/mevrouw,

Onlangs heeft u meegedaan aan een enquête van Gemeenteraad.nl over de Staat van de dualisering. Dit was de eerste en enige enquête die gehouden is onder alle Nederlandse raadsleden. Ruim 1350 mensen hebben de enquête ingevuld. Inmiddels zijn de resultaten voorzien van aanbevelingen naar de Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties gestuurd. Via deze brief informeren wij u over de resultaten van de enquête. Mocht u naar aanleiding hiervan vragen hebben of meer informatie willen, dan kun u een e-mail sturen naar Evert Jan Kruijswijk Jansen (kruijswijkjansen@gemeenteraad.nl) of telefonisch contact opnemen, zijn telefoonnummer is 06 470 414 91.

Deelnemers
Van de ruim 1350 respondenten zijn circa 1300 personen raadslid. De overige 50 zijn fractievolgers en duoraadsleden. De raadsleden zijn afkomstig uit alle delen van het land, uit grote en kleine gemeenten. Van de enquêtes is 42% ingevuld door raadsleden die vóór 2002, in het monistische stelsel, in de raad zijn gekomen. Het gaat hierbij om representatieve resultaten.

Dualisme is mislukt
Op de vraag wat dualisme is, zegt tweederde van de ondervraagden ‘de ontvlechting van college en gemeenteraad’. Een derde ziet dualisme vooral als ‘meer werk’ en slechts 20% van de ondervraagden ziet dualisme als ‘het verkleinen van de kloof burger en bestuur’. Van de ondervraagden stelt 60% dat het dualisme mislukt is. Hier zit een klein verschil tussen raadsleden van voor 2002 en van daarna. Van de
raadsleden die ook het monistische stelsel hebben meegemaakt beschouwd 59,4% het dualisme als mislukt, van de raadsleden gekozen na 2002 62,7%. Wat zich hierin volgens Gemeenteraad.nl met name wreekt is dat vanaf de invoering van het dualisme een diffuus beeld is geschapen over de doelstellingen van het
dualisme. De redenen voor het parlement om in te stemmen lagen enerzijds in de professionalisering van het lokale bestuur en anderzijds in de verkleining van de kloof burger en bestuur. Dit zijn twee zeer verschillende doelstellingen. De staatssecretaris beschouwd het dualisme vooral als geslaagd omdat de formele bestuursstructuur en den bestuurspraktijk weer in overeenstemming met elkaar zijn. Raadsleden leggen de focus anders. Dat zij het dualisme als niet geslaagd ervaren mag duidelijk zijn.

Presidium
Het overgrote deel van de ondervraagden heeft een presidium. De taken en de samenstelling van het presidium verschillen per gemeente. De meest genoemde taken zijn de voorbereiding van de raadsvergadering, het agendaoverleg en het bespreken van procedurele aangelegenheden. Volgens de ondervraagden zou het presidium meer de taak van klankbord voor de griffier op zich mogen nemen. In bijna driekwart van de gevallen is de burgemeester voorzitter van het presidium. Circa 60% van de raadsleden is voorstander van een wettelijk verplicht presidium dat overal op dezelfde manier wordt vormgegeven. Dat betekent dat lang niet alle raadsleden die de burgemeester als voorzitter van hun presidium hebben, deze praktijk ook wettelijk geregeld willen hebben. Immers, een volgende raadsverkiezing kan weer nieuwe raadsleden brengen en zorgen voor een andere invulling van het presidium. De stelling van de staatssecretaris dat de burgemeester in de bestaande praktijk voorzitter is van het presidium en daarmee gerechtvaardigd is dit ook wettelijk vast te leggen, is dus te kort door de bocht. Gemeenteraad.nl vindt dat lokale autonomie van groot belang is om maatwerk te leveren bij de plaatselijke cultuur. In sommige gemeenten zal dat betekenen een presidium met fractievoorzitters onder voorzitterschap van de burgemeester, in andere gemeenten de commissievoorzitters onder voorzitterschap van de plaatsvervangend raadsvoorzitter. Wanneer het nodig is om bepaalde taken wettelijk neer te leggen bij een orgaan vanuit de raad, maak dan een vangnetconstructie: wanneer de raad niets zelf regelt dan val je terug op een wettelijke samenstelling. Zo wordt lokaal maatwerk mogelijk gemaakt.

Vergadermodellen
Circa driekwart van de ondervraagden werkt met algemene dan wel met inhoudelijke commissies aangevuld met raadsvergaderingen. Zo’n 6% van de ondervraagden heeft alleen raadsvergaderingen. 10% van de ondervraagden noemt de nieuwe vergadervormen, zoals politieke markten en ronde tafel gesprekken, als het
gangbare vergaderstelsel. Driekwart van de ondervraagden wil dat de nieuwe vergadervormen dezelfde juridische positie krijgen als het traditionele commissiemodel. Gemeenteraad.nl onderschrijft dit. Door de alternatieve vergadermodellen dezelfde juridische status te geven als de commissie- en raadsvergaderingen, bereik je dat de zaken als immuniteit en geheimhouding ook gelden in de alternatieve stelsel. Dat is nu niet het geval en kan leiden tot lastige situaties.

BurgemeesterCirca 80% van de ondervraagden ziet niets in een rol voor de burgemeester bij coalitieonderhandelingen. De burgemeester moet vooral geen politieke rol krijgen is de opvatting. Daarnaast is de dubbelrol van de burgemeester als voorzitter van de raad en voorzitter van het college veel respondenten een doorn in het oog. Gemeenteraad.nl ziet veel gemeenteraden worstelen met de positie van de burgemeester als raadsvoorzitter. In ons huidige stelsel is gekozen voor de dubbelfunctie, maar de verplichting dat de burgemeester altijd de raadsvergadering moet voorzitten wanneer hij ter vergadering is, werkt in de praktijk niet. In veel (grote) gemeenten heeft de burgemeester steeds vaker een sterk politiek profiel, bijvoorbeeld door de grote aandacht die er voor de veiligheidsportefeuille is. In kleine gemeenten zie je juist vaak dat, doordat het aantal wethouders klein is, de burgemeester een steeds grotere inhoudelijke portefeuille heeft. Bij debatten in de gemeenteraad zou het op die momenten goed zijn dat de burgemeester zich volledig kan concentreren op de inhoud en het voorzitterschap laat aan de plaatsvervangend voorzitter.

Griffier
De wettelijk verplichte griffier heeft veel verschillende taken. De respondenten zouden willen dat de griffier zich nog meer gaat richten op het zorg dragen voor de scholing van raadsleden en de intervisie van raadsleden. Opmerkelijk is dat een ruime meerderheid van de respondenten (85%) de positie van de griffier wil versterken waar het gaat om het stellen van kwaliteitseisen aan de stukken. Een inhoudelijke toetsing van de stukken vindt ruim 50% een goede zaak. Circa 40% wil dit juist niet. Door onze advies- en detacheringsopdrachten bij de griffies herkent Gemeenteraad.nl dit als een ontwikkeling die zich in het griffiersvak nadrukkelijk voordoet. Het stellen van eisen aan de kwaliteit van stukken en het hebben van iemand die deze kwaliteit bewaakt is een vurige wens van heel veel gemeenteraden. Wanneer het gaat om inhoudelijke toetsing dan zie je een grote mate van diversiteit in gemeenten, de ene gemeenteraad wil juist van de griffie weten of de stukken inhoudelijk juist zijn (hierbij richt het zich dan meestal wel op volledigheid van informatie, toezeggingen uit het proces nagekomen etc.). Andere gemeenteraden zien dat juist als verantwoordelijkheid voor het college en voor de gemeenteraad om het college daarop te controleren. Deze uitkomst toont aan dat, hoewel 441 gemeenten werken met dezelfde Gemeentewet, lokale invulling van de kaders die de wet biedt een groot goed is.

Conclusie
Om de uitdagingen van het dualisme echt vorm te geven en het dualisme tot een succes te maken, is het zaak de raadsleden de mogelijkheid te geven om het dualisme lokaal vorm te geven. Dit kan door wanneer Den Haag zich beperkt tot het stellen van de kaders, en de invulling hiervan over te laten aan de lokale democratie. Zo krijg je een op maat gesneden lokale democratie, welke in staat zal zijn de kloof tussen burger en overheid echt te verkleinen. Om het dualisme als nog tot een succes te maken is het van belang de gemeenteraden zelf te laten regelen.

Gemeenteraad.nl
Gemeenteraad.nl is een organisatie die uitsluitend voor gemeenteraden en Provinciale Staten werkt. Wij leveren niet alleen inhoudelijk sterke kandidaten voor het werk op de griffie, maar bieden ook onze kennis aan via adviestrajecten en trainingen voor griffie en raadsleden. Denk aan het kiezen voor een ander
vergaderstelsel, het werkgeverschap van de raad, specifieke trainingen als Wro of juridische basiskennis en het trainen van commissievoorzitters. Voor meer informatie kunt u altijd op onze website www.gemeenteraad.nl terecht. Daar staan ook alle mobiele nummers van onze adviseurs. Heeft u vragen, dan zijn wij graag bereid met u mee te denken en eventueel langs te komen voor een toelichting.

Met vriendelijke groet,
Geeske (G.T.) Wildeman
Directeur Gemeenteraad.nl