West-Friesland

Leuke columns over democratie op www.wijzijndebaas.nl.
Vooral de eerste column van Maurice de Hond vind ik sterk (zie hieronder). In de derde column komt de VVD-er Boekensteijn aan bod. Die heb ik op radio 1 veel gehoord. Een beetje pedante kwast. "Zijn mensen altijd goed en verstandig? Je hoeft geen lange stadswandeling te maken om te ontdekken dat niet iedereen zich verantwoordelijk gedraagt." Maar niet de volksvertegenwoordiger, die is natuurlijk wel verstandig.

"
MAURICE DE HOND: 'Onze democratie moet drastisch op de schop'

"Democratie is in essentie een systeem waarbij politieke macht van onder af verstrekt wordt aan de top, maar de feitelijke uitwerking anno 2007 is juist zeer top-down. Alleen in de aanloop naar verkiezingen zijn politici in de opvattingen van burgers genteresseerd. En dan nog alleen om zoveel mogelijk electorale steun te verkrijgen, om vervolgens bijna vier jaar de mening van de kiezers te negeren. Men doorziet niet dat de burger tegenwoordig veel meer kan en wil zijn dan stemvee. Maak gebruik van de kunde en kennis van de burgers!

De wijze waarop in het Westen de democratie is ingericht, is een 19e eeuwse uitwerking van de Griekse basisgedachte. In 1848 werd door de elite van Nederland dit systeem bij ons ingevoerd, waardoor zij zowel de macht van de koning kon inperken als zelf meer inspraak kreeg in het bestuur. Stemrecht was voorbehouden aan diezelfde elite: mannen met een bepaalde opleiding of inkomen. De inrichting van onze democratie is sindsdien niet meer veranderd, behalve dat later lle burgers ook vrouwen - mochten stemmen. In een groot deel van de 20e eeuw sloot dit systeem goed aan bij de verzuilde samenleving: de meeste burgers behoorden tot een gedefinieerde groep en voelden zich goed vertegenwoordigd door hun leiders.

Maar inmiddels is de samenleving fors veranderd. Hoewel er nog duidelijke restanten te zien zijn, is de verzuiling verdwenen. Burgers hebben gemiddeld een veel hoger opleidingsniveau dan in het verleden. Kunnen veel minder makkelijk in hokjes worden geplaatst. Besteden minder tijd aan werk dan vroeger. En hebben veel meer instrumenten om hun eigen mening te vormen, met anderen te communiceren en eigen opvattingen kenbaar te maken. Internet zorgt ervoor dat men naast ontvanger ook zender kan zijn.

Deze ontwikkelingen binnen de samenleving wringen met de wijze waarop onze democratie is ingericht. Want wat mag de burger doen? Eens in de vier jaar een mandaat geven aan een partij, die vervolgens samen met andere partijen bepaalt hoe het bestuur wordt gevormd, en wie daarvan de leiding krijgt. Ook bij belangrijke beslissingen in die vier jaar vindt geen echte terugkoppeling plaats naar de kiezer. En alle beslissingen die de politiek neemt worden expliciet gerechtvaardigd door het mandaat dat eens in de vier jaar verstrekt wordt. Ook (of misschien wel: juist) als die beslissing op dat moment niet door de meerderheid van de Nederlanders wordt gesteund!

Bij veel politici en anderen die op het Binnenhof rondlopen - inclusief menig journalist - bestaat een soort dedain voor de kiezer. Ik stel vaak dat het niet zozeer de kiezers zijn die weinig vertrouwen hebben in de politiek, maar dat de politici weinig vertrouwen hebben in de kiezers. Daardoor neemt de kloof tussen politiek en de burgers verder toe en is het wachten op een volgende, nog heviger uitbraak, van de al lang woedende veenbrand. Ingrijpende veranderingen van ons democratisch stelsel zijn nodig om de aansluiting tussen onze politici en de burgers weer tot stand te brengen. Alleen dan kan de democratie klaar gemaakt worden voor de 21e eeuw.

Maar ingrijpende veranderingen komen zelden vanuit de politiek. En zoals de geschiedenis ons leert: als het niet goedschiks gebeurt, dan kwaadschiks. Door de machteloosheid van de politiek zelf, loopt het concept democratie een groter gevaar in de 21e eeuw dan menigeen nu beseft."

Maurice de Hond - opiniepeiler"