West-Friesland

Verslag raadsbijeenkomst over verdiepingslag bezuinigingen, deel 2

Datum:22 februari 2011
Locatie:Stadhuis
Onderwerp:Verkennende bespreking over bezuinigingsmogelijkheden binnen de programmas van de afdeling Stedelijk Beheer en binnen het onderdeel Bedrijfsvoering

Inleiding

Op 1 februari 2011 heeft de raad een aantal richtinggevende uitspraken vastgesteld, (boven en onder de streep) welke betrokken zullen worden bij de te voeren bezuinigingsdiscussie. Om te komen tot een verdiepingsslag is door de ambtelijke organisatie een tweetal bijeenkomsten georganiseerd waar dieper op themas is ingegaan. Tijdens de eerste bijeenkomst op 8 februari, waarbij de beleidsvelden uit de Programmabegroting van de afdelingen Samenleving en Stedelijke Ontwikkeling centraal stonden, is een aantal themas besproken waarop mogelijk bezuinigd zou kunnen worden en welke (maatschappelijke) effecten daarbij betrokken moeten worden. De tweede bijeenkomst heeft op 22 februari 2011 plaatsgevonden en daarbij kwamen de overige beleidsvelden uit de Programma-begroting, ondergebracht bij de afdeling Stedelijk Beheer en Bedrijfsvoering, aan bod.

Afdeling Stedelijk Beheer

De belangrijkste themas voor de afdeling Stedelijk Beheer die aan bod gekomen zijn, waren:
-Mogelijke bezuinigingen op het onderhoudsniveau groen en reiniging binnen het bestaande budget en kwaliteitsniveau. Hierbij is toegelicht dat een bezuiniging zich vertaald in een verschraald beeld en een lager verzorgingsniveau in de gehele stad. Dit zou kunnen betekenen meer onkruid en open gaten binnen het groen, meer zwerfafval op straat en vaker volle afvalbakken. Een bezuiniging kan alleen gerealiseerd worden indien het eerder door de raad vastgestelde basisniveau (eventueel op onderdelen) naar beneden wordt bijgesteld.
-Het toegroeien naar kostendekkende tarieven op de begraafplaats en dit in vergelijking met de tarieven bij de omliggende gemeenten. Dit om extra inkomsten te genereren, het begraafplaatstoerisme te verminderen en de termijn van de capaciteit van de begraafplaats naar de toekomst toe te verruimen.
-Een mogelijke bezuiniging door bij vervanging van speelvoorzieningen dit op een duurzame manier te realiseren waardoor op termijn lagere onderhoudskosten ontstaan.
-De vraag naar de mogelijkheid om de tarieven voor de camping marktconform te maken en hierbij een vergelijking te maken met campings in de regio. Hierbij speelt op de achtergrond de situatie dat de huidige camping met een gemeentelijke exploitatie bij de herontwikkeling van het Enkhuizerzand verzelfstandigd wordt.
-De vraag in hoeverre door het invoeren van parkmanagement op de industrieterreinen een bezuiniging gerealiseerd kan worden voor de gemeente als de bedrijven zelf het onderhoud in de buitenruimte gaan overnemen/uitvoeren. Getwijfeld wordt of dit tot een bezuiniging leidt vanwege areaalvermindering en kostenvermindering bij de gemeente aan de ene kant maar mogelijk wel een gemeentelijke bijdrage wordt gevraagd bij de overdracht naar het parkmanagement. Belangrijk is om duidelijk te krijgen welke aspecten tussen partijen besproken en afgesproken worden qua verdeling en kostenverrekening.
-De vraag of er een wijziging kan worden doorgevoerd in de regeling voor het vrije gebruik van het zwembad voor de kampeerders en de hierbij gehanteerde administratieve verrekening.

Vanuit de informatierondes zijn de volgende vragen nog onbeantwoord gebleven of krijgen deze nog een vervolg voor beantwoording:

-tariefsvergelijking begraafplaats met regio voor aanvullend inzicht in een eventuele tariefsaanpassing (zie notitie en bijlage);
-tariefsvergelijking camping met regio voor aanvullend inzicht in een eventuele tariefsaanpassing;
-hoe is de regeling voor het vrije gebruik van het zwembad voor campinggebruikers, zowel passanten als seizoenplaatshouders en wat de gevolgen bij een aanpassing daarvan.

Bedrijfsvoering (afdelingen Dienstverlening, Concernstaf en Facilitair)

De belangrijkste themas binnen het onderdeel Bedrijfsvoering waren (in willekeurige volgorde):
-wijzigen van openingstijden;
-inkoop- en aanbesteding;
-Apparaatskosten en overhead
-samenwerking;
-uitbesteden of afstoting van taken;
-efficinter werken en centrale huisvesting;
-EGEM;
-afschrijvingstermijnen;
-reserves;
-financin algemeen;
-belastingen en kostendekkendheid.

Wijzigen openingstijden Burgerzaken/digitalisering producten

Als er meer producten digitaal aangeboden worden, leidt dit tot vermindering van het aantal bezoekers tijdens de openingsuren?
Meer digitaal aangeboden producten zullen leiden tot een geringe afname van het aantal bezoekers. Het grootste aantal bezoekers bestaat nog steeds uit de aanvragers van rijbewijzen en reisdocumenten, die in persoon deze documenten moeten aanvragen en afhalen.
Daarnaast zijn de openingstijden van de afdeling Burgerzaken per 1 oktober 2010 uitgebreid van 9.00-12.00 uur naar 9.00-16.00 uur om spreiding van het aantal bezoekers te realiseren en de dienstverlening aan onze inwoners te verbeteren.

Inkoop- en aanbesteding

Halen we alle voordelen als het gaat om inkoop en aanbesteding?
Door middel van samenwerking met andere gemeenten/bedrijven worden er bij facilitaire inkoop al prijsvoordelen behaald. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij de aanschaf van printers, papier en kantoorbenodigdheden. Aanbesteding gaan op basis van bestekken en op basis van een bestek wordt een prestatie geleverd met een bepaalde prijs. Daar zit weinig onderhandelingsruimte in. Ook voor het inhuren van mensen (bijvoorbeeld in verband met ziekte) is er een synergievoordeel behaald door een gezamenlijke aanbesteding met anderen gemeenten.

Apparaatskosten en overhead

Hoe komt het dat het percentage van de overhead zo hoog is, namelijk ruim 109%.
Toegelicht wordt dat het bij overhead gaat om een verdeelsystematiek. De feitelijke (indirecte) kosten worden via een vaste methodiek omgeslagen over de producten.
De daadwerkelijke controle op de budgetten van o.a. salarissen, automatisering, facilitair, huisvesting, financin en de servicedienst vindt plaats binnen de hulpkostenplaatsen. Het totaalbedrag van de apparaatskosten wordt dus bewaakt en de methodiek is alleen hoe verdelen wij dit totaalbedrag over de producten.
In 2007 is gekozen voor een nieuwe, makkelijker en sneller te verdelen systematiek. In het verleden hadden wij een verdeling per m2, per computer en per persoon met hierop weer een aantal uitzonderingen. Dit was een zeer bewerkelijke en omslachtige manier van doorberekening. Vanaf 2007 wordt een verdeling gehanteerd op basis van werkzaamheden per persoon die direct zijn toe te rekenen aan een product. Bij de begroting wordt hiervan een nauwkeurige opstelling gemaakt en een %-verdeling per product berekend. Alle overige kosten van de hulpkostenplaatsen worden vervolgens in een opslagpercentage van deze directe kosten uitgedrukt. Dit betekent dat een smallere basis van de directe kosten zorgt voor een hoger opslagpercentage (en vice versa). Er is sprake van een hefboomeffect.
Opgemerkt wordt dat de systematiek van doorberekening niets verandert aan het totaalbedrag van de door te berekenen overhead.

Weten wij hoeveel % op dit moment de inhuur van personeel is ten opzichte van de totale loonsom. Is dit lager of hoger dan het landelijke gemiddelde. Kunnen wij hier nog voordeel uit halen?
De afgelopen periode is er veel inhuur geweest als gevolg van het tijdelijk niet invullen van vacatureruimte in afwachting van de organisatieontwikkeling. Dit is aan het veranderen en vacatures worden in de loop van 2011 ingevuld.
Door de huidige crisis zijn de tarieven voor het inhuren van personeel omlaag gegaan. Dalingen tot 25% zijn geen uitzondering.

Uitbesteden of afstoting van taken

In combinatie met de vraag hoe de overhead te verminderen is, kwam ook het afstoten van taken en daarmee het inkrimpen op het personeelsbestand aan de orde.
Als voorbeeld werd aangedragen dat een bezuiniging op de subsidies nog niet direct een bezuiniging op personeel tot gevolg heeft. Het werk blijft en wordt niet direct minder. Een nmalig onderzoek of, zo ja op welke manier je kunt bezuinigen op de subsidies, is een incidentele uitgave. De uitkomst van zon onderzoek kan eventueel dan wel leiden tot een structurele vermindering van de werkzaamheden en daarmee misschien een besparing opleveren.
Ook de mogelijkheden van uitbesteding van administraties werd geopperd. Aangegeven is dat nu het traject van de samenwerking (SED) in gang is gezet. Dit betekent niet dat het automatisch een besparing in geld op zal gaan leveren. Daar kunnen we in dit stadium nog geen conclusies uit trekken. Wel kan gedacht worden aan een verbetering van de kwaliteit.
Samenwerking op ICT-niveau zal waarschijnlijk wel een besparing opleveren, zie hierna.

Samenwerking

Levert samenwerking financile voordelen op?
Binnen de SED-samenwerking zijn op korte termijn geen financile voordelen te verwachten. Op termijn zal een Shared Service Center voor automatisering wel financile voordelen opleveren. Of dat zal leiden tot structurele bezuinigingen is echter de vraag. Er wordt eerder gedacht dat het, naast verbetering van continuteit en kwaliteit, minder meer oplevert.

Efficinter werken en centrale huisvesting

Is er wel eens onderzoek gedaan of er afdelingen zijn die meer kosten dan ze opleveren. Is het mogelijk dit te inventariseren en inzichtelijk te maken?
De organisatie kost per definitie geld. Vanwege het dienstverlenende en beleidsmatige karakter van afdelingen, dient de dekking daarvan voort te komen uit de algemene middelen. De gemeentelijke producten zijn wezenlijk anders dan die van een commercieel productiebedrijf.

Door de diverse raadsleden werd de vraag gesteld: waar wij voordelen dachten te kunnen halen door efficinter te werken.
Het idee van centrale huisvesting wordt expliciet genoemd, hier zijn natuurlijk wel voordelen te behalen. Het inzichtelijk maken van een eventueel financieel voordeel past bij het vervolg van de startnotitie centrale huisvesting die in de eerste helft van dit jaar verwacht wordt. Het is reel om te stellen dat er logistieke voordelen te halen zijn.
Tevens is het reel gelijk hierbij te constateren dat in deze huidige crisistijd gebouwen zoals het Administratiekantoor moeilijk verkoopbaar zijn. Daarbij is de opmerking gemaakt dat het publiekelijk moeilijk is uit te leggen om te gaan investeren, juist als we in een bezuinigingstraject zitten.

EGEM

Kan het EGEM-traject niet getemporiseerd worden?
Het EGEM-taject (inmiddels NUP: Nationaal Uitvoerings Programma) is gebaseerd op hetgeen wettelijk verplicht is en dit zal op 1 januari 2015 afgerond moeten zijn. Door een aantal projecten in elkaar te schuiven is werk met werk gemaakt. Sommige projecten zijn wat getemporiseerd om de voordelen van samenwerking binnen SED mee te kunnen nemen.

Afschrijvingstermijn verlengen

Wat levert het verlengen van afschrijvingstermijnen voor ruimte op?
De beleidsregels over afschrijving en afschrijvingstermijnen zijn vastgelegd in de financile verordening ex. artikel 212 GW, die door de raad is vastgesteld.
Bij afschrijving hebben we te maken met een economische en technische levensduur. Enkele jaren geleden heeft de raad besloten om de afschrijvingstermijn voor de riolering te verlengen van 25 naar 35 jaar. Een verdere verlenging van de afschrijvingstermijn voor riolering is mogelijk. De tegenwoordig gebruikte materialen hebben een veel langere levensduur. Door verlenging van de afschrijvingstermijn kunnen de tarieven van de riolering (= geoormerkt geld) omlaag. Sommige gemeenten hanteren afschrijvingstermijnen van 50 tot 60 jaar.
Hiertegenover kan dan een verhoging van de OZB komen te staan, waardoor de lasten voor de burgers gelijk blijven. Een hogere opbrengst OZB levert vervolgens ruimte op in de algemene middelen.

Reserves - Stille reserves

Zijn er nog mogelijkheden om onze reserves tegen het licht te houden?
Afgelopen jaar is al een bedrag van 4.000.000 ingezet voor extra afschrijvingen in 2009 en 2010, waardoor er in 2011 ruimte voor nieuw beleid is gecreerd. In 2011 wordt er vervolgens nog een onttrekking van 2.530.000 gedaan voor de realisatieovereenkomst N23 Westfrisiaweg. Teveel onttrekken kan niet. We moeten ons weerstandsvermogen op peil houden.

Hoe zit het met onze stille reserves. Hebben wij nog grond of gebouwen die wij op korte termijn kunnen verkopen.
Het gebouw van het Sociaal Medisch Centrum, het Witte Hert en de grond aan de Zilverstraat worden hiervoor genoemd.

Financin algemeen

Hoe zit het met het ziekteverzuim van de gemeente. Is de gemeente risicodragend. Is al eens overwogen om dit te gaan verzekeren. Of is alleen de top van het risico te verzekeren?
Op dit moment is de gemeente voor ziekteverzuim zelf risicodrager. Op jaarbasis wordt voor vervanging van ziekte een budget van 285.000 begroot.

Is de huidige rentestand nog van grote invloed op het aantrekken van leningen?
Toegelicht wordt dat als gevolg van extra inkomsten (aflossing lening Jachthaven, NUON dividenden) en goede rekeningsresultaten er de afgelopen 5 jaar geen langlopende leningen zijn aangetrokken. Alleen als weer nieuwe leningen aangetrokken moeten worden, krijgen wij hier wel hiermee te maken.

Van de lijst van de bezuinigingen van januari 2010 zijn intussen enkele van de genoemde bezuinigingsmogelijkheden gerealiseerd:
-Nummer 59 (P10.02) Bijdrage ontwikkelingsbedrijf / lidmaatschap NW8: het lidmaatschap NW8 is inmiddels komen te vervallen.
-Nummer 77 (P12.03) Storting reserve WMO. Op het moment dat de lijst werd samengesteld waren de geraamde baten 125.000 hoger dan de geraamde lasten. Het saldo was in de begroting opgenomen als storting in de reserve, maar zou dus ook bezuinigd kunnen worden. In de begroting 2011 zijn de geraamde lasten WMO gelijk aan de geraamde baten WMO.
-De technische wijzigingen zijn inmiddels in de begroting verwerkt met uitzondering van:
1.De eventuele boekwinst uit de verkoop van gemeentelijke eigendommen (het Sociaal Medisch Centrum en de Gemeentewerf ); en
2.Een eventueel positief resultaat uit in exploitatie zijnde bouwgrondexploitaties (Kadijken, Schepenwijk en de Oksel).

Belastingen

Kostendekkendheid

Op dit moment vindt er een onderzoek plaats naar de kostendekkendheid van de retributies. Naar verwachting zit hier enige ruimte in. Momenteel wordt ingeschat is dat de grafrechten voor 50% de kosten dekken. De vraag waar het om gaat bij gemeentelijke heffingen is, is het politiek haalbaar en maatschappelijk aanvaardbaar om belastingtarieven te verhogen?
Op 24 mei a.s. vindt een presentatie over kostendekkendheid plaats aan de raad, waarin een en ander in kaart wordt gebracht en de keuzes die gemaakt kunnen worden met effecten, belicht zullen worden.

Grafrechten

Kan er een extern tarief voor grafrechten worden ingevoerd?
Het is wellicht mogelijk, maar niet verstandig: als een inwoner van Enkhuizen naar het verpleeghuis in Lutjebroek gaat, moet hij/zij na verloop van tijd naar de andere gemeente worden overgeschreven. Komt deze burger te overlijden en wordt hij/zij in Enkhuizen begraven, dan zou het externe tarief moeten worden betaald, terwijl het eigenlijk een Enkhuizer inwoner is. Naast schrijnende gevallen kan er willekeur ontstaan.
Het jaarlijks onderhoud zit vanaf februari 2010 in het tarief. Het tarief vormt een totaalpakket. Voor degenen die vr die tijd zijn overleden en begraven, wordt het jaarlijks onderhoud nog apart in rekening gebracht.

Nog openstaande vraag: Wat is de kostenbesparing als de uitvaartondernemer vr de begrafenisstoet uitloopt in plaats van de gemeentelijke beheerder?

Hondenbelasting

Er wordt in meerdere groepjes gesproken over de mogelijkheid tot invoering van een hondenbelasting. In feite vormt de opbrengst van deze belasting een algemeen dekkingsmiddel. De voorkeur gaat er naar uit om er een bestemmingsheffing van te maken, om vooral de overlast van honden te verminderen. De kosten die hiermee gepaard gaan en de kosten van handhaving zijn dusdanig hoog dat de invoering van de hondenbelasting per saldo niet veel oplevert.

Havengelden

Met betrekking tot de havengelden is er een mogelijkheid om tariefsdifferentiatie in te voeren voor hoogseizoen en laagseizoen, net zoals dit op een camping doorgaans wordt gehanteerd.
Er vindt dit jaar een controle plaats op de lengte van de schepen.

Precariobelasting

Er is thans een precariobelasting voor de terrassen. Er bestaat behoefte de precariobelasting uit te breiden om zo ook de uitstallingen in de Westerstraat te reguleren.

Onroerende-zaakbelastingen (OZB)

Benadrukt wordt dat OZB voor gebruikers van woningen is afgeschaft.
Er wordt gesproken over de verhoging van de OZB-tarieven. Het effect van verhoging van de OZB-tarieven krijgt veel aandacht in tegenstelling tot verhoging van de rioolheffing en afvalstoffenheffing, terwijl het effect bij de laatste twee heffingen voor een burger veel meer voelbaar is.